27 Mart 2013 Çarşamba

Un Seder De Pesah


Bir Pesah Sederi
26 Mart 2013 – 15 Nisan 5773

Pesah aynı Pesah.
Kaybettiklerimizden sonra kalan ailemiz, aynı aile.
Yeni katılanlar da var şükür, pujados i no amungados (artsınlar eksilmesinler).
Her Pesah bir öncekini aratırken yad ettiklerimiz,
Pesah sederine, kah hüznü kah neşeyi refakat ettirir hatırladıklarımız.
Agadanın makamı bile, kaybettiklerimizi bir yad etme vesilesidir.

Bu sene de öyle oldu.
Arada çocuklar ve gençler sinagogda öğrendikleri yenilenmiş makamlarla okudukları bazı bölümleri söylerken bizde bu alışmadığımız makamları beğenip, kendimizi onlara eşlik eder buluveriyoruz.

Çoğunlukla herkes Agadaya katılım gösterir.
Makam tam bir kakafoniyken (ahenksizlik) birden bire renk gelir masaya.
Ee bilenlerin çoğunluk olduğu yerlerde insan keyifleniyor tabii.
Pesah Matsa uMaror diyoruz. Yükümlülük yerine gelmeli.

Geldik Dayenu'ya.
Çocuklar büyüdü artık.
Arada, metozori durdurup Agadanın anlattığını Türkçeleştirmelerim esnasında
-Dayı noolur bunları geç, karnım aç çabuk olalım demiyorlar artık
Aksine,
Artık arada kendileri durdurup “tercüme lütfen” diye emirvari talepler duyuluyor masada.
E güzel
Çocuklar büyüdüler.
Ve halen aidiyetlerine karşı ilgililer.
Peki, daha ne isteriz ki ?

Bekol dor vador hayav adam lirot et atsmo keilu u yatsa miMitsrayim
Kişi nesilden nesile adeta Mısırdan çıkan kendisiymiş  gibi görmek zorundadır.
(Atalarımızın Mısırdaki kölelikten özgürlüğe geçişini kuşaktan kuşağa anlatma yükümlülüğü)

Geldik Agadanın En çok bilinen ve sevilen, ve neşeli kısmı artık yemeğe geçilebileceğini belirten marulun içine matsa(hamursuz) ve haroseti(tatlı) birlikte bohçaladığımız, “Yumulunnn” kıvamında “Yoheluu” diye bağırıldığı anın coşkusu.

Artık duyulan sesler çatal kaşık sesleridir.
-O yumurtayı Bohor (ailenin ilk doğan erkeği) yiyecek.
-Yerken dışarı çık, kimse görmesin.
-Niye ?
-Ne bileyim ben, karnım aç.
-Yiyeyim de içerde, dışarıda fark etmez :)
-Bir tane bumuelo verir misin ?
-Şarabı niye sola yaslanarak içiyoruz ?
-Yolda çevirme olursa üflediğinde alkolun promilini düşük göstersin diye
-Hahaha
-Canım biraz daha salata ister misin ?
-Evet biraz da şu ıspanaktan….
-Valla eline sağlık harika olmuş.
-Abi sorma be ! Ne yesem dokunuyor.
-Her Pesahta yiyorum, yiyorum, artar no ay ermano,
-Masadan kalkıyorum hala karnım aç.
-Ver ver !
-Bana da ver şu portakal tatlısından.
-Fazla yeme ondan canım, şekerin var biliyorsun.
-Uff… Büyümek ne kötü be ! Tatlı yeme şekerin var. Tuzlu yeme kolesterolun var.
Deşame babacım, yakında arkelyoskloros olacam bu yemeklerin varlığını hatırlamayacam bre.
-Deşame komere :)
Ne demişler: KOME DJUDYOS, KE AY MURİR (yeyin yahudiler çünkü ölüm var)

Yemek sonrası geleneksel neşeli Pesah şarkıları faslı.

Un kavretiko ke me merko mi padre por dos levaniiiim.
İ viinoo el perro i moryo, a el gato ke se komyoooo

Uff şarkı bitmiyor.
Daha İbranicesi Had Gadya var hehe..


Ken supiense i entendiense
Alavar al Dyo…
Sinko livros de la leeey,
Kuatro madres de Israeeel
Hızlanıınnnn :)))
Trees muestros padres son
Doooz Moşe i Aron
UNO ES EL KRİADOR BARUH U BARUH ŞEMOOO

Hızlanmanın verdiği yorgunlukla nefes nefese oturduğumuz yere çökmenin ardından,
El de los buenos echos (iyi işlerin erbabı) bendeniz cennet kuşu
Eski radyo anonslarından esinlenip
Şimdi de ladino espanyol sanat müziğinden beraber ve solo şarkılar deyiveririm.
Aklıma ilk gelenle de açılışı yaparım.

Dyez de la noche va pasaaarr
Kon todos mis amigooosss
Een tu ventana va pozar tanyendo mandolinoo

La ija de la vizinaaa osasaa osasa
Ke se yama karolinaaa osasaa osasa
En koryendo se kayooo osasaa osasa
La tripa se le auflooo osasaa osasa

Yorulduk nefes nefeseyiz ama şevk yerinde. O halde,

La roza eeenfloreesee en el meez de May
Mi alma se’skureeseee
Kuchiya mi dolooorr
Los biilbiliikos kaantaaann…

Durmak yok.
Yok ama nereye kadar ?
Bari koşturmayalım yahu…

-Eh peki ne söyleyelim ?
-Hatırlar mısın babam söylerdi
-Evet  annemde,
-Evet  kayın validem de
-Tabii, grandmama da söylerdi
-Hatırlamaz mıyım ? Yarım yamalak ta olsa hatırlarım
Saba makamına geçer bir patlatırım.
Bir tahayyül edin “Uzayıp giden o tren yolları” müziğiyle, ancak ladino espanyol lisanında.

***
Te vo amando no me daz repuesta
Sos ninya chika (chikitika), en mi no pensas,

Salgo loko de pensar Ke te kero alkansar
Si no vas mi mazal Kon kuchio te vo dar
***

Aslında bu şarkı çok uzundur
Daha bir dünya kublesi vardır, ama ben bu kadarını biliyorum.
Demeye kalmadan, başlattığım ama yarım bildiğim şarkıda,
Sazı eline alıp  gazele devam eden dayım patlattı bombayı
Oda ne !!?

***
Parea ! Parea ke vyene Es Parea de kulanbis
El den’medyo es mi kerido El del vistidiko blu

Kuchio kon  kachapreta tyene Dainda'sta sin estrenar
Aparejate morena, Aman ! Por tus karnes va pasar

En abashando la eskalera Vide una sangre koryendo
Esta sangre es de la morena Guay de mi ke ya la chafto
***

Adeta bir Puzzle'in (yapboz) kayıp parçalarını ortaya çıkartıp
Kenarda kalmış bir saklı hazinenin gözler önüne serilmesini sağladı.
Allah Allah… Aman aman
Helalin var sen neymişsin ?
Sano i rezyo onkli İzak.
Vozos ke bivash munchos anyos.
Para kantar las kantikas de muestros nonos,
Kon vuestras bozes ermozas ke kayntan los korasones.

Hag Sameah
Para kada anyo ke mos ayege el Dyo - Allah her seneye nasip etsin.
Ve asırlardır Pesah Sederlerinin olmazsa olmazı, tekrarlanan dileği.
Este anyo aki, ael anyo ke vyene en Yeruşalayim.
Bu sene burada, gelecek yıl Yeruşalayimde.
Amen Ve Amen

Annesi Yohevet, Moşeye hamile kaldığında sevinmemiş midir ?
Ya babası, bir çocuğu daha olacağını öğrendiğinde ?
Ya Miryam ve Aron sevinmemişler miydi bir kardeşleri olacağına ?
Kölelerin sevinmeye hakkı yok muymuş yani ?
Gönlüme kelepçe takıp ruhumu da prangaya vuramazlar ya…
Paro'nun (firavun) çatal dili ve savaş arabaları...